Η εννοιολογική χαρτογράφηση και η δημιουργική της αξιόποιηση στο Νηπιαγωγείο

Άρθρο μου για την χρηστικότητα της εννοιολογικής χαρτογράφησης και της αξιοποίησης λογισμικών προγραμμάτων εννοιολογικής χαρτογράφησης (Kidspiration & Cmap Tools), μπορείτε να βρείτε δημοσιευμένο στο ηλεκτρονικό περιοδικό "i-teacher.gr", στο 5ο τεύχος, μαζί με άλλα ενδιαφέροντα άρθρα συναδέλφων εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης.




Ο σύνδεσμος είναι: 
http://i-teacher.gr/files/5o_teyxos_i-teacher_11_2012.pdf 

 

Η αρθρογραφία του περιοδικού αφορά συνολικά την αξιοποίηση των Νέων Τεχνολογιών στην εκπαίδευση.

 

Στο ίδιο περιοδικό, στο 4ο τεύχος, είχα την χαρά να συνεργαστώ με την εξαιρετική φίλη Μάτα σε άρθρο για τα στυλ μάθησης και τον ρόλο του αναστοχασμού και του αναστοχαστικού εκπαιδευτικού στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Μπορείτε να βρείτε το άρθρο στον σύνδεσμο:
http://i-teacher.gr/files/4o_teyxos_i_teacher_1_2012.pdf.


 

Τα δικαιώματα των παιδιών στο Νηπιαγωγείο: Μια εννοιολογική χαρτογράφηση στο λογισμικό πρόγραμμαTagxedo

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα των Δικαιωμάτων των Παιδιών (20 Νοεμβρίου), προτείνεται η αξιοποίηση της ακόλουθης εννοιολογικής χαρτογράφησης στο λογισμικό πρόγραμμα Tagxedo.

**ΓΙΑ ΥΠΟΛΟΙΠΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΒΛ. ΕΤΙΚΕΤΑ "ΠΑΙΔΙ"

Τα παιδιά είναι σαν να μιλούν τα ίδια για τα δικαιώματά τους. Αναγνωρίζουμε τις λεξεις από το σύννεφο διαλόγου, προσπαθώντας να το... αποκωδικοποιήσουμε. Προτείνεται για ομαδική επεξεργασία στην ολομέλεια...

Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων του Παιδιού: Εννοιολογικός Χάρτης

Η 20η Νοεμβρίου πλησιάζει: με την ευκαιρία του εορτασμού της παγκόσμιας ημέρας δικαιωμάτων του παιδιού μπορούμε να επεξεργαστούμε τον ακόλουθο εννοιολογικό χάρτη. Η συνδετική έκφραση είναι κοινή ("έχει δικαίωμα...) και οι έννοιες περιγράφουν τα βασικά δικαιώματα των παιδιών.

**ΟΛΕΣ ΟΙ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΤΙΚΕΤΑ "ΠΑΙΔΙ"

**για παρουσίαση διαφανειών σχετικά με το θέμα, βλ. επίσης:
http://taniamanesi-kourou.blogspot.gr/2012/11/blog-post_18.html

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ

ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ

Παράλληλα προτείνεται η ανάγνωση του εξαιρετικού βιβλίου του Ευγένιου Τριβιζά που διαπραγματεύεται αυτό το θέμα και έχει πραγματικά μια αξιόλογη εικονογράφηση, η οποία  βοηθά στην κατανόηση ακόμα και των συνθετότερων εννοιών της θεματικής αυτής ενότητας.

Οι εικόνες που επεξεργάστηκα για την υλοποίηση του εννοιολογικού χάρτη στο λογισμικό πρόγραμμα CMAP TOOLS είναι αντλημένες από την ιστοσελίδα:

http://www.bambini.info/2009/11/20/i-diritti-dei-bambini-un-elenco-tutto-da-colorare/

Νοέμβριος στο Νηπιαγωγείο: Αξιοποιώντας τα "σύννεφα λέξεων" για την εισαγωγή των θεματικών ενοτήτων του μήνα

Φτιάχνοντας τον εννοιολογικό χάρτη του Νοεμβρίου στο λογισμικό πρόγραμμα Wordle

Εισάγοντας τα παιδιά στις θεματικές ενότητες που πρόκειται να διαπραγματευτούμε κατά την διάρκεια του Νοεμβρίου, τα οποία μάλιστα συνήθως μπορεί να αναγράφονται και στο ημερολόγιο του μήνα, μπορούμε εναλλακτικά και συνδυαστικά (κυρίως εστιάζοντας σε δραστηριότητες προανάγνωσης) να αξιοποιήσουμε τα "σύννεφα λέξεων" που μπορούμε να έχουμε δημιουργήσει σε κάποιο σχετικό λογισμικό πρόγραμμα (βεβαίως μπορούμε να τα δημιουργήσουμε και με τα παιδιά σε μικρές ομάδες εργασίας).

Για τη συγκεκριμένη ανάρτηση έχει χρησιμοποιηθεί το λογισμικό Wordle, το οποίο είναι αρκετά εύχρηστο και πρακτικό. Στόχος είναι να "ανακαλύψουμε" τις λέξεις των θεμάτων του Νοεμβρίου, να τις εντοπίσουμε και να τις διαβάσουμε, να κάνουμε συγκρίσεις ανάμεσα στα σύννεφα, να σχολιάσουμε την φορά των γραμμάτων κάθε φορά, το πότε είναι πιο εύκολη η ανάγνωση των λέξεων, τις διαστάσεις των γραμμάτων, τον ρόλο των χρωμάτων. Οπωσδήποτε η δραστηριότητα γίνεται πιο εύκολη αν έχουμε συνοδευτικά κάποιον εικονογραφημένο πίνακα αναφοράς με τις λέξεις, στις οποίες θέλουμε να επικεντρωθούμε ή ακόμα αν έχουμε καρτέλες αναφοράς με την κάθε λέξη που καλούμαστε να εντοπίσουμε.

Λειτουργώντας ως προκαταβολικός οργανωτής, το "σύννεφο λέξεων" μπορεί να δώσει ένα ισχυρό ερέθισμα στα παιδιά να φτιάξουν το δικό τους "σύννεφο" όχι ηλεκτρονικά, αλλά γράφοντας τις λέξεις στο χαρτί στη διάσταση που θέλουν, με τα χρώματα που θέλουν, στην φορά που θέλουν, κάνοντας τους δικούς τους δημιουργικούς συνδυασμούς.

Ενδεικτικά προτείνω τα ακόλουθα "σύννεφα λεξεων" για συγκρίσεις και απόπειρες πρώτης...ανάγνωσης.

Ασφαλώς μπορούν  να υπάρξουν άπειρες εναλλακτικές λύσεις.

Δουλεύοντας με τα "σύννεφα λεξεων"

στο Νηπιαγωγείο

Πρόταση 1

Πρόταση 2

Πρόταση 3

Πρόταση 4

Εννοιολογικός Χάρτης για τα Πουλιά

Τα Πουλιά στο Νηπιαγωγείο

Εννοιολογικός Χάρτης

για τη θεματική ενότητα "Πουλιά"

Οι προτάσεις που προκύπτουν

από την επεξεργασία του εννοιολογικό χάρτη

1. Πολλά πουλιά, όπως ο αετός, έχουν γαμψά νύχια.

2. Πολλά πουλιά χτίζουν φωλιές.

3. Πολλά πουλιά έχουν ράμφος.

4. Πολλά πουλιά μπορούν να πετούν, ενώ άλλα, όπως οι  

    πιγκουίνοι, δεν πετούν.

5. Πολλά πουλιά, όπως η κουκουβάγια, είναι νυκτόβια.

6. Πολλά πουλιά έχουν φτερά.

Τα χρώματα στο Νηπιαγωγείο - Εννοιολογικός Χάρτης

Συνολικά 20 αναρτήσεις για τα Χρώματα μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ.
 
Ο εννοιολογικός χάρτης των χρωμάτων

Εννοιολογικός Χάρτης για την Οικογένεια

Θέμα: Οικογένεια στο Νηπιαγωγείο

Εννοιολογικός χάρτης με το βασικό λεξιλόγιο της θεματικής ενότητας "Οικογένεια"

(μπορεί να αξιοποιηθεί και ως μικρός πίνακας αναφοράς)

Παράλληλα δίνεται έμφαση στο αρσενικό και θηλυκό άρθρο

για εξάσκηση στις δύο φωνούλες (Ο και Η)

Μαθαίνοντας για τα Ζώα στο Νηπιαγωγείο

Εννοιολογικές Χάρτες για τα

Χορτοφάγα, Σαρκοφάγα και Παμφάγα

Ζώα

3 εννοιολογικοί χάρτες για τις τρεις αυτές κατηγορίες ζώων:

αφού εξηγήσουμε τι σημαίνει η κάθε κατηγορία δείχνουμε στα παιδιά τους εννοιολογικούς χάρτες, που περιλαμβάνουν μερικά μόνο αντιπροσωπευτικά είδη από κάθε κατηγορία. Εμπλουτίζουμε τους εννοιολογικούς χάρτες ύστερα από σχετική αναζήτηση στο διαδίκτυο μαζί με τα παιδιά. Εναλλακτικά, στην περίπτωση που το σχολείο δεν έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, μπορούμε να ζητήσουμε από τα παιδιά να αναζητήσουν τις σχετικές πληροφορίες με τη βοήθεια των γονέων τους και να τις φέρουν στο σχολείο....

(1)

(2)

(3)

Δραστηριότητες για τον Χειμώνα στο Νηπιαγωγείο

Ο εννοιολογικός χάρτης των πέντε αισθήσεων

σε συνδυασμό με την θεματική ενότητα "Χειμώνας"

(προτείνεται η εκτύπωση να γίνει σε διάσταση Α3 για να φαίνονται καλύτερα τα εικονίδια)

Ο εννοιολογικός χάρτης των 5 Αισθήσεων

Θέμα: Ο εαυτός μου - Το σώμα μου
Οι πέντε (5) αισθήσεις: Εννοιολογικός Χάρτης

(με έμφαση σε ρήματα και ουσιαστικά)

Δημιουργημένο στο λογισμικό πρόγραμμα Cmap Tools...

(για καλύτερη ευκρίνεια προτείνεται η εκτύπωση σε διάσταση Α3)

Το σπίτι μου: Μαθαίνω για το...σπίτι στο Νηπιαγωγείο

Εννοιολογικός χάρτης για τα μέρη του σπιτιού

(έχω συμπεριλάβει τα υπόλοιπα μέρη του σπιτιού εκτός από τα δωμάτια, καθώς για τα δωμάτια έχω ήδη αναρτήσει άλλα φύλλα εργασίας και πίνακες αναφοράς, δες ετικέτα "Σπίτι")

Χειμώνας στο Νηπιαγωγείο

Θεματική Ενότητα "Χειμώνας"¨:

Εννοιολογικός Χάρτης του Χειμώνα

Στον παρακάτω εννοιολογικό χάρτη που δημιουργήθηκε στο λογισμικό πρόγραμμα Cmap-Tools η κάθε πρόταση υποδεικνύεται με διαφορετικό χρώμα, για να κάνει ευκολότερη την κατανόηση της "ανάγνωσης" του χάρτη από τα παιδιά...

Οι προτάσεις που φτιάχνονται από τον εννοιολογικό χάρτη:

1. Τον Χειμώνα φοράμε κασκόλ και σκούφο και γάντια.

2. Τον Χειμώνα το χιόνι σκεπάζει σπίτια και δέντρα και φτιάχνουμε χιονάνθρωπο.

3. Τον Χειμώνα φοράμε μποτες και μπουφάν.

4. Τον Χειμώνα κάνουμε πατινάζ ή έκληθρο.

5. Τον Χειμώνα φτυαρίζουμε το χιόνι.

6. Τον Χειμώνα κάνει πάρα πολύ κρύο.

7. Τον Χειμώνα πέφτουν χιονονιφάδες.

Φθινόπωρο στο Νηπιαγωγείο

Ο ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ

ΣΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ CMAP-TOOLS

Επίσης:

• στην ετικέτα ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ του ιστολογίου θα βρείτε συνολικά 4 αναρτήσεις με χρήσιμους συνδέσμους. 
• 62 συνολικά φθινοπωρινές αναρτήσεις (φύλλα εργασίας, εποπτικό υλικό, κάρτες αναφοράς, αλφαβητάρι του φθινοπώρου) στην ετικέτα ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΕΔΩ. 
• Ποιήματα-εικονόλεξα για το Φθινόπωρο μπορείτε επίσης να δείτε στους ακόλουθους συνδέσμους του παρόντος ιστολογίου:
  1.
  Ποίημα για τον Σεπτέμβρη "Ο τρυγητής":
  http://taniamanesi-kourou.blogspot.gr/2013/08/blog-post_9154.html
  2.
  http://taniamanesi-kourou.blogspot.gr/2012/09/blog-post_3543.html 
  (η ακροστιχίδα του Σεπτέμβρη)
  3.
  http://taniamanesi-kourou.blogspot.gr/2013/08/blog-post_5066.html
  (ποίημα για τον Σεπτέμβρη)
  4.
  http://taniamanesi-kourou.blogspot.gr/2013/08/blog-post_8272.html
  (το φθινοπωρινό ποίημα "Δε μ'ακούς;")

Οι συνδετικές λέξεις του εννοιολογικού χάρτη (concept-map) βοηθούν τα παιδιά να δομήσουν τις ακόλουθες προτάσεις:

1. Το φθινόπωρο πέφτουν τα φύλλα των δέντρων.
2. Το φθινόπωρο φυσάει δυνατά ο αέρας.
3. Το φθινόπωρο έρχονται τα πρωτοβρόχια.
4. Το φθινόπωρο μαζεύουμε τα σταφύλια (τρύγος) και φτιάχνουμε (από τον μούστο) μουσταλευριά και μουστοκούλουρα.