12 αινίγματα-γλωσσικά παιχνίδια για έθιμα της Αποκριάς

Με αφορμή την αναφορά στα έθιμα της αποκριάς (πίνακες αναφοράς και φύλλα εργασίας), προτείνονται ακολούθως 
13 αινίγματα-γλωσσικά παιχνίδια με ομοιοκαταληξία για 12 από τα πιο βασικά αποκριάτικα έθιμα και δρώμενα. 
Συνοδεύονται από χρήσιμες συνδέσεις με πληροφοριακό υλικό για το κάθε έθιμο.

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 49 ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ 
ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΠΟΚΡΙΕΣ και την ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ:

ΕΔΩ

ΟΙ ΜΠΑΜΠΟΥΓΕΡΟΙ (ΡΟΓΚΑΤΣΑΡΙΑ)

Στην Καλή Βρύση, κοντά στη Δράμα θα με βρεις,

έθιμο είμαι εγώ, αποκριάτικο και γιορτινό,

Δέρματα ζώων οι άνθρωποι φορούν 

και κουδούνια προβάτων στο ζωνάρι τους κρεμούν.

Χτυπάτε κουδούνια δυνατά,

να διώξουμε το κακό πολύ μακριά...

Ποιο έθιμο είμαι; 
http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=131685

Ο ΓΕΡΟΣ

  Των Κουδουνάτων είμαι εγώ ο αρχηγός,

με τα κουδούνια μου στη μέση να χτυπούν,

στη Σκύρο θα με βρεις, 

μα το πρόσωπό μου δύσκολα θα δεις.

Μάσκα από δέρμα γιδιού φορώ,

και μια καμπούρα στη ράχη κουβαλώ.

Ποιος είμαι;

http://simadiatouaigaiou.wordpress.com/2010/02/17/%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%AC%CF%84%CE%BF%CE%B9-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B9%CE%AC%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CF%83%CE%BA%CF%8D%CF%81%CE%BF/

ΓΕΝΙΤΣΑΡΟΙ-ΜΠΟΥΛΕΣ

Τις ημέρες της Αποκριάς,

σίγουρα θα δεις και εμάς,

στην όμορφη Νάουσα ταξίδι σαν πας.

Μην σε ξεγελάει το όνομά μας, 

η μάσκα μήτε και η φορεσιά μας.

Άντρες είμαστε εμείς,

μας αρέσει ο χορός,

κι είμαστε εμείς νύφη και γαμπρός. 

Ποιο έθιμο είμαι;

http://www.e-naousa.gr/article.php?naousa=82

http://home-sweet-home.pblogs.gr/genitsaroi-kai-mpoyles.html

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B5%CF%82

Ο ΤΖΑΡΟΣ

Με εμένα τελειώνει το καρναβάλι, 

τελειώνει κι η Αποκριά.

Στην όμορφη Ξάνθη θα με βρεις,

όταν φωτιές πολλές θα δεις.

Όταν καίγομαι εγώ, 

"τζ, τζ, τζ" ακούγεται φοβερό και τρομερό.

Από τον θόρυβο αυτό,

βγήκε και το όνομά μου, 

που'ναι λίγο περίεργο, το ομολογώ.

Ποιο έθιμο είμαι;

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9E%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF_%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%BD%CE%B1%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%B9

ΟΙ ΦΑΝΟΙ

Το βράδυ της Αποκριάς,

φωτιές ανάβουν σε κάθε (κοζανίτικη) γειτονιά.

Φωτιές γιορτινές, φωτιές της χαράς,

του γλεντιού, του χορού, 

του τραγουδιού.

Ποιο έθιμο είμαι;

http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23516&subid=2&pubid=63611769

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CE%B6%CE%AC%CE%BD%CE%B7 

http://www.kozani.net/kozani.php?p_id=39

ΟΙ ΤΖΑΜΑΛΕΣ

 Φωτιές και εδώ, πανύψηλες και εντυπωσιακές.

Στα Ιωάννινα σαν έρθεις θα μας δεις,

κρασάκι και τσίπουρο θα πιεις,

σουβλάκια, λουκάνικα και αναψυκτικά

αποκριάτικα παιχνίδια και άλλα πολλά.

Ποιο έθιμο είμαι;

http://www.newsbomb.gr/koinwnia/story/289302/paradosiakes-tzamales-sta-giannena-fotoreportaz

ΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ
(1) 

Το βράδυ της Αποκριάς 
στους δρόμους της Άμφισσας γυρνώ.
Στην όψη είμαι στ'αλήθεια τρομακτικό
κι οι αλυσίδες μου κάνουν ήχο φοβερό.
Ποιο έθιμο είμαι;

ΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ
(2) 
Η ιστορία μου μεγάλη,
με μύθο μοιάζει μαγικό.
Κάποτε ήμουν βυρσοδέψης,
με φωνάζαν Κωνσταντή και αγαπούσα το Λενιώ.
Τώρα, κάθε Αποκριά, στους δρόμους τριγυρνώ
την αγάπη μου ψάχνω να βρω. 
Ποιο έθιμο είμαι;
 http://www.amfissa.gov.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=129&Itemid=142


ΟΙ ΚΟΡΔΕΛΑΤΟΙ

Με χρωματιστές κορδέλες, φουστανέλες και φλουριά,

στα χωριά της Νάξου θα μας βρεις,

με συνοδεία μουσική από βιολιά.

Χορεύουμε και τραγουδάμε,

κάθε Αποκριά γλεντάμε.

Ποιοι είμαστε;

http://www.naxos.gr/gr/naxos/ekdiloseis/imerologio-ekdiloseon/article/?aid=351

ΑΛΕΥΡΟΜΟΥΝΖΟΥΡΩΜΑ

Αν απ'τη ζωή σου λείπει το παιχνίδι,

πέρνα μια βόλτα από το Γαλαξίδι.

Να ζήσεις την τρελή Αποκριά,

με αλεύρι, μουντζούρωμα και γέλια πολλά.

Ποιο έθιμο είμαι;  
http://www.queen.gr/KALYTERH-ZWH/OIKOLOGIA-PERIBALLON/item/5596-O-chartopolemos-einai-pass%C3%A9-Sto-Galaxidi-tha-paixete-aleyromoytzoyrema


ΤΟ ΠΑΤΡΙΝΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ
Σε όλο τον κόσμο ξακουστό,
με χαρά, γλέντι και χορό,
μα και άρματα εντυπωσιακά που ξετρελαίνουν τα παιδιά.
Κάθε Αποκριά, η καρδιά της Ελλάδας,
μοιάζει αληθινά
στην Πάτρα να χτυπά.
Ποιο έθιμο είμαι;
 http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BD%CF%8C_%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%BD%CE%B1%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%B9
Δείτε και το εξαιρετικό αφιέρωμα της Άννης για την Πάτρα:
 http://megalipoliteiamikrwn.blogspot.gr/search/label/%CE%A0%CE%91%CE%A4%CE%A1%CE%91


ΤΟ ΓΑΪΤΑΝΑΚΙ
 Σε κάθε αποκριάτικο χορό,
σίγουρα θα πρωταγωνιστώ.
Με χρωματιστές κορδέλες στολισμένο
έναν στύλο κεντρικό
και χορευτές τριγύρω ένα σωρό,
νιώθω στ'αλήθεια βασιλιάς,
της τρελής Αποκριάς.
Ποιο έθιμο είμαι; 
 http://akrasakis.blogspot.gr/2012/02/blog-post_4962.html


 ΟΙ ΜΠΟΥΜΠΟΥΝΕΣ
 Από κλήματα, καλάμια και ξερόκλαδα φτιαγμένες,
μεγάλες κι επιβλητικές φωτιές,
στης Καστοριάς τις γειτονιές.
Ποιος θα φτιάξει την πιο ψηλή, την πιο μεγάλη 
για την Αποκριά,
στοίχημα μοιάζει να είναι για όλη τη χρονιά.
Ποιο έθιμο είμαι;
 http://fos-kastoria.blogspot.gr/2012/02/o_10.html

“Ο παλιάτσος”: Διδακτική αξιοποίηση του τραγουδιού με φύλλα εργασίας, γλωσσοδέτες και εικονόλεξο.

 Με αφορμή το τραγούδι "Ο ΠΑΛΙΑΤΣΟΣ" που μπορείτε να ακούσετε στο σύνδεσμο που ακολουθεί, προτείνονται φύλλα εργασίας και ένα εικονόλεξο.

http://www.youtube.com/watch?v=A86wOqWGp0I

Οι στίχοι του τραγουδιού έχουν ως εξής:

Ένας παλιάτσος είμαι εγώ
καλή σας μέρα.
Ξέρω να κλαίω, να γελάω, να πονώ
ξέρω να λέω την αλήθεια πέρα ως πέρα
γι’ αυτό κι εγώ θα σας το πω...
Τραγούδι λέω δυνατά
ν’ ακούσουν όλα τα παιδιά
ν’ ακούσει η πολιτεία
κι απ’ το τραγούδι μου αυτό
παλιάτσοι άλλοι εκατό να βγουν στην κοινωνία
Κι έτσι όλοι μαζί κι αντάμα
να τραγουδάμε τα δίκια της ζωής
να τραγουδάς κι εσύ απ’ την πλατεία
να μάθεις φίλε μου σωστά να ζεις.
Τραγούδι λέω δυνατά
ν’ ακούσουν όλα τα παιδιά
ν’ ακούσει η πολιτεία
κι απ’ το τραγούδι μου αυτό
παλιάτσοι άλλοι εκατό να βγουν στην κοινωνία.
Ένας παλιάτσος είμαι εγώ
καλή σας μέρα...

Επιπλέον προτάσεις αξιοποίησης αποκριάτικων ποιημάτων και τραγουδιών θα βρείτε ΕΔΩ.

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ όλων των ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ "ΑΠΟΚΡΙΕΣ"
και αποκριάτικες κατασκευές

ΚΛΙΚ ΕΔΩ.

Επίσης, μπορούμε να αξιοποιήσουμε τους 10 γλωσσοδέτες- τετράστιχα για τον παλιάτσο που ακολουθούν ή και να τα εικονογραφήσουμε 

ανά ομάδες.

Ένας παλιάτσος, μα ποιος παλιάτσος,

ένας παλιάτσος με καπέλο,

που κρατάει ένα πινέλο.

Ένας παλιάτσος, μα ποιος παλιάτσος,

ένας παλιάτσος με κόκκινη μύτη,

αγκαλιά μ'ένα σπουργίτι.

Ένας παλιάτσος, μα ποιος παλιάτσος,

ένας παλιάτσος με μύτη αστεία,

κάνει βόλτα στην πλατεία.

Ένας παλιάτσος, μα ποιος παλιάτσος,

ένας παλιάτσος με μεγάλα παπούτσια,

τρώει καρπούζι με πολλά κουκούτσια.

Ένας παλιάτσος, μα ποιος παλιάτσος,

ένας παλιάτσος, με κάλτσες ριγέ,

έφαγε μια τούμπα στο γυαλισμένο παρκέ.

Ένας παλιάτσος, μα ποιος παλιάτσος,

ένας παλιάτσος με στολή φαρδιά,

κόκκινο στόμα και στρουμπουλή κοιλιά.

Ένας παλιάτσος, μα ποιος παλιάτσος,

ένας παλιάτσος με ραβδί,

προσπαθεί να δαμάσει το λιοντάρι στο κλουβί.

Ένας παλιάτσος, μα ποιος παλιάτσος,

ένας παλιάτσος που αγκαλιάζει τα παιδιά 

και τους δίνεις δυο σκαστά φιλιά.

Ένας παλιάτσος, μα ποιος παλιάτσος,

ένας παλιάτσος με τρύπιο παντελόνι,

που κρατάει ένα μπαλόνι.

Ένας παλιάτσος, μα ποιος παλιάτσος,

ένας παλιάτσος γλυκούλης και καλός,

του τσίρκου ο αρχηγός.

 
ΤΟ ΕΙΚΟΝΟΛΕΞΟ ΤΟΥ ΠΑΛΙΑΤΣΟΥ

“Στης ακρίβειας τον καιρό…”: σκωπτικό αποκριάτικο τραγούδι – προτάση διδακτικής αξιοποίησης με εικονόλεξο και εποπτικό υλικό

Ένα πολύ όμορφο σκωπτικό τραγούδι για την Αποκριά προτείνεται στην ακόλουθη ανάρτηση, το "Στης ακρίβειας τον καιρό". Στο βίντεο που ακολουθεί, μπορείτε να το ακούσετε στην απόδοση της Δόμνας Σαμίου.

http://www.youtube.com/watch?v=4YEoMY1qr9Y

Επιπλέον προτάσεις αξιοποίησης αποκριάτικων ποιημάτων και τραγουδιών θα βρείτε ΕΔΩ.

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ όλων των ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ "ΑΠΟΚΡΙΕΣ"
και αποκριάτικες κατασκευές

ΚΛΙΚ ΕΔΩ.

Οι στίχοι του τραγουδιού έχουν ως εξής:

Στης ακρι- άϊντε μπρε, στης ακρίβειας τον καιρό,

επαντρεύτηκα κι εγώ.

Και μου δω- άϊντε μπρε, και μου δώσαν μια γυναίκα

που' τρωγε για πέντε δέκα.

Πρώτο βρα- άϊντε μπρε, πρώτο βράδυ που την πήρα,

πρώτο βράδυ που την πήρα έφαγε μια προβατίνα.

Και το δε- άϊντε μπρε, και το δεύτερο το βράδυ,

και το δεύτερο το βράδυ προβατίνα και γελάδι.

-Βρε γυναί- αϊντε μπρε, βρε γυναίκα οικονομία,

βρε γυναίκα οικονομία τώρα που'ναι δυστυχία.

-Άντρα μου, άϊντε μπρε, άντρα μου θέλω φουστάνι.

Άντρα μου θέλω φουστάνι γύρω γύρω με γαϊτάνι.

-Άντρα μου, άϊντε μπρε, άντρα μου θέλω καπέλο.

Άντρα μου θέλω καπέλο γύρω γύρω με το βέλο.

-Άντρα μου, άϊντε μπρε, άντρα μου θέλω γοβάκια.

Άντρα μου θέλω γοβάκια γύρω γύρω με φιογκάκια.

-Άντρα μου, άϊντε μπρε, άντρα μου θέλω βρακί.

Άντρα μου θέλω βρακί γύρω γύρω με γαζί.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ

ΤΟΥ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ

"ΣΤΗΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ"

Προτείνεται ένα ελεύθερο φύλλο εργασίας "ζωγραφίζω το τραγούδι", συνοδευτικές κάρτες αναφοράς ως εποπτικό υλικό και ένα εικονόλεξο με διαλογικά μέρη.

Τα μπαλόνια διαλόγου μπορούν να κοπούν και να τοποθετηθούν από τα παιδιά στον διάλογο,

με τη σειρά που εμφανίζονται στο τραγούδι.

ΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΟ ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ


ΕΙΚΟΝΟΛΕΞΟ ΜΕ ΔΙΑΛΟΓΙΚΑ ΜΕΡΗ
 

“Μια γριά μπαμπόγρια”: οπτικοποίηση ενός αποκριάτικου τραγουδιού για το νηπιαγωγείο

Ένα ακόμα αγαπημένο τραγούδι της Δόμνας Σαμίου που έχει συνδεθεί με τις μέρες της Αποκριάς είναι και το "Μια γριά μπαμπόγρια". 

Επιπλέον προτάσεις αξιοποίησης αποκριάτικων ποιημάτων και τραγουδιών θα βρείτε ΕΔΩ. 

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ όλων των ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ "ΑΠΟΚΡΙΕΣ"
και αποκριάτικες κατασκευές

ΚΛΙΚ ΕΔΩ.

Μπορείτε να το ακούσετε στον σύνδεσμο που ακολουθεί:

http://www.youtube.com/watch?v=ZC0z9acj6hc

Οι στίχοι έχουν ως εξής:

Mια γριά, τσικιρικιτρόμ, τρακατρούμ, τρακατρόμ
μια γριά μπαμπόγρια λάχανα μαγείρευε

κει που τα μαγείρευε
κει της ήρθε μια βοή
για να πάει να παντρευτεί
δίνει μια του τέντζερη
κι άλλη μια του καπακιού.
- Φάτε κότες λάχανα
και σεις γάτες τα ζουμιά
γιατί εγώ θα παντρευτώ
και θα νοικοκυρευτώ.

Για το τραγούδι προτείνεται η ακόλουθη οπτικοποιημένη εκδοχή (έγχρωμη και ασπρόμαυρη) για ευκολότερη αξιοποίησή του στην τάξη και ένα ακόμα ελεύθερο φύλλο εργασίας για την εικαστική απόδοσή του από τα παιδιά.

ΖΩΓΡΑΦΙΖΩ ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΔΟΜΝΑΣ ΣΑΜΙΟΥ

Φύλλα εργασίας με τα αποκριάτικα έθιμα

Σε συνέχεια προηγούμενης ανάρτησης με τα αποκριάτικα έθιμα (πίνακες αναφοράς), ακολουθούν μερικά φύλλα εργασίας με αποκριάτικα έθιμα για την γλώσσα (αναγνώριση αρχικού γράμματος), γεωγραφικού εντοπισμού αλλά και ελεύθερης εικαστικής δημιουργίας. Επίσης, δίνεται το ανάπτυγμα ζαριού με μερικά αρχικά γράμματα για γλωσσικά παιχνίδια ταύτισης του εθίμου με το αρχικό γράμμα που δείχνει κάθε φορά το ζάρι.

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ όλων των ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ "ΑΠΟΚΡΙΕΣ"
και αποκριάτικες κατασκευές

ΚΛΙΚ ΕΔΩ.

Αποκριάτικα Έθιμα: 6 πίνακες αναφοράς με εποπτικό υλικό

Η σημερινή ανάρτηση προτείνει 6 πίνακες αναφοράς με εποπτικό υλικό για 17 από τα πιο σημαντικά ελληνικά αποκριάτικα έθιμα. 

Χρήσιμες πληροφορίες για τη διαμόρφωση των πινάκων αναφοράς προέρχονται από τις ακόλουθες σελίδες:

http://www.konaki.gr/hommage/mpoula_getup.html
http://www.konaki.gr/hommage/yenissary_getup.html
http://www.clickatlife.gr/taksidi/story/13573
http://local.e-history.gr/pages/viewpage.action?pageId=11929450
http://www.tralala.gr/Ellhnikh-paradosh-Hthh-kai-ethima-ths-Apokrias/
(περιλαμβάνει και πολύ ενδιαφέροντα βίντεο με τα έθιμα της Αποκριάς)

Προσθέτω εδώ την καταπληκτική ανάρτηση της Σέβας με τις Καμουζέλες της Ρόδου:
http://sevarosenew.blogspot.gr/2013/03/2013.html
πληροφορίες για το έθιμο και εδώ:
http://www.rhodeslibrary.gr/info/2002_2/vratsalis.html
http://enlefko.blogspot.gr/2011/03/blog-post_06.html

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ όλων των ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ "ΑΠΟΚΡΙΕΣ" 
και αποκριάτικες κατασκευές

ΚΛΙΚ ΕΔΩ.

Συγκεκριμένα τα έθιμα που περιλαμβάνονται στους πίνακες αναφοράς είναι τα εξής: το καρναβάλι, το κάψιμο του βασιλιά Καρνάβαλου, το γαϊτανάκι, οι γενίτσαροι και οι μπούλες (Νάουσα), το κάψιμο του τζάρου (Ξάνθη), οι φανοί της Κοζάνης, οι τζαμάλες (Ιωάννινα), οι κουδονοφόροι (Σόχος), το στοιχειό (Άμφισσα), οι μπαμπούγεροι (Δράμα), οι κουδουνάτοι (Σκύρος), οι κορδελάτοι (Νάξος), το αλευρομουντζούρωμα (Γαλαξίδι), του Κουτρούλη ο γάμος (Μεθώνη), οι μπουμπούνες (Καστοριά), η τράτα (Σκόπελος), ο βλάχικος γάμος (Θήβα).

ΤΑ 17 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΕΘΙΜΑ

ΣΕ 6 ΠΙΝΑΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ

“Απόκριες”: ποίημα – εικονόλεξο του Χ.Δέλιου

 Ακολουθεί ένα ποίημα- εικονόλεξο για τις Απόκριες με συνοδευτικό φύλλο εργασίας.

ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ όλων των ΑΝΑΡΤΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ "ΑΠΟΚΡΙΕΣ" 
και αποκριάτικες κατασκευές

ΚΛΙΚ ΕΔΩ. 

 Επιπλέον προτάσεις αξιοποίησης αποκριάτικων ποιημάτων και τραγουδιών θα βρείτε ΕΔΩ.

ΑΠΟΚΡΙΕΣ

(ποίημα-εικονόλεξο του Χ.Δέλιου)

Οι στίχοι έχουν ως εξής:

Η Λίνα, ο Φώτης κι ο Τοτός,

φίλοι κι οι τρεις αχώριστοι,

μασκαρευτήκανε προχθές

και γίνηκαν αγνώριστοι.

Φορέσαν ρούχα παρδαλά,

χαρτένια καπελίνα…

οι δυο πιερότοι γίνηκαν

κι η Λίνα κολομπίνα.

Τι γέλια, τι πανζουρλισμός!

Έχασαν το μυαλό τους!

Όσοι τους βλέπαν’ φώναζαν:

-Καλώς τους τούς πιερότους!

Μα σαν τους είδε κι ο Αζόρ,

από τη μέση εχάθη

και φοβισμένος τρύπωσε

βαθιά, σ’ ένα καλάθι.